Snijtanden
1. Het eerste voorbeeld laat snijtanden zien met veel tandsteen. Met een speciale krabber kan dit tandsteen handmatig of elektrisch worden verwijderd. Tandsteen valt meestal niet te voorkomen en moet eigenlijk altijd bij een jaarlijkse controle worden verwijderd. Daarnaast kun je op de ‘voor’-foto zien, als je goed kijkt, dat de middelste bovensnijtanden langer zijn dan de buitenste bovensnijtanden. Dit komt omdat er een tand mist in het midden van de onderkaak. De middelste twee snijtanden in de bovenkaak krijgen geen tegendruk meer van de snijtand in de onderkaak en komt daardoor sneller uit de tandkas dan de rest van de snijtanden. Met een speciale vijl kunnen de snijtanden weer mooi recht gemaakt worden, zoals zichtbaar is op de ‘na’-foto. Het wordt aangeraden om een paard met een of meerdere missende snijtanden elk half jaar te laten controleren op de snijtanden.
2. Op het eerste oog lijkt er niks mis met deze snijtanden op de ‘voor’-foto. Ze zijn mooi schoon en recht, maar de snijtanden sluiten niet precies op elkaar aan. Hiervoor kunnen verschillende redenen zijn, zoals een dominante snijtand of een verkeerde drukverdeling van de kiezen. De snijtanden staan in directe verbinding met het kaakgewricht. Als de snijtanden niet goed kunnen sluiten, staat er continu druk op het kaakgewricht en dat kan uiteindelijk voor pijnlijkheden en vervroegde slijtage leiden van het gewricht. Het is dus belangrijk dat een tandarts rustig de tijd neemt om de mond te inspecteren. Op de ‘na’-foto is te zien dat de snijtanden weer goed sluiten.
3. Als de snijtanden en kiezen niet regelmatig worden gecontroleerd en bijgewerkt, kunnen extreme onregelmatigheden ontstaan, zoals zichtbaar in de ‘voor’-foto. Dit proces is meestal progressief en wordt dus alleen maar erger. Een goede drukverdeling van de kiezen én de snijtanden zorgt voor een goed en stabiel gebit. Op de ‘na’-foto is te zien dat de onregelmatigheid is weggevijld. Echter, doordat het zo scheef is gaan groeien, is er nu een gat ontstaan tussen de linker boven- en onder snijtanden. Binnen een halfjaar zullen deze elkaar weer raken omdat het gebit nu goed in balans is, maar het was natuurlijk beter geweest als dit niet had gehoeven. Een jaarlijkse controle van het gebit inclusief de snijtanden valt dan ook zeer aan te raden.
4. Op de ‘voor’-foto zie je snijtanden met de ziekte EOTRH (Equine Odontoclastic Tooth Resorption and Hypercementation). Dit is een ziekte waarvan we tot op heden de oorzaak nog niet van hebben achterhaald. Het ontstaat meestal bij oudere paarden en wordt als zeer pijnlijk gezien. De tanden gaan meestal loszitten, beginnende met de buitenste snijtanden. Dat is ook zichtbaar op de ‘voor’-foto bij de twee meest rechter snijtanden in de onderkaak die zijn gaan schuiven in de kaak. De ziekte zorgt ervoor dat de tand van binnen ‘oplost’. Als reactie daarop gaan de tanden extra cement aanmaken rondom de wortel. Dit is pijnlijk en zorgt voor ontstekingen rondom de tanden die op de ‘voor’-foto zichtbaar zijn als roodverkleuringen van het tandvlees. Het enige wat helpt is de snijtanden verwijderen. Dit kan eventueel in delen of in één keer. Een paard kan zonder snijtanden nog gewoon eten en leeft vaak weer helemaal op als de pijnlijke snijtanden zijn verwijderd. Op de ‘na’-foto is te zien hoe het er dan uitziet zonder snijtanden.
Kiezen
1. Hieronder zie je een kiezenrij waarbij één kies een zwartverkleuring vertoont op het oppervlak. Dit is de nummer 9 en de oudste kies in het paardengebit. Vanaf 19 jaar kunnen kiezen ‘versleten raken’. De kiezen zijn dan op en krijgen een donkere kleur. Dat is bij deze kies het geval. Je kunt hier weinig aan doen, maar het is wel belangrijk om de kies goed in de gaten te houden. Hij kan namelijk los gaan zitten. Dan kan hij het beste worden verwijderd. Let op! Een zwartverkleuring kan ook betekenen dat een kies een gaatje heeft, bijvoorbeeld als je dit aantreft bij een jong paard. Het is dus belangrijk dat de tandarts de tijd neemt om alle kiezen goed te inspecteren.
2. Op deze foto zie je bij de pijl voer opgehoopt rondom de kies. Dit kan ontstaan als het slijmvlies geïrriteerd raakt door ongelijke drukverdeling over de kiezenrij. Het geïrriteerde tandvlees gaat wijken en zorgt voor openingen rondom de kiezen. Hierin kan voer ophopen en ontstaat een ontsteking, genaamd periodontitis. Deze aandoening bestaat uit meerdere fasen, waarbij de ergste fase ervoor zorgt dat de wortel van de kies aangetast wordt en de kies kan afsterven. In een vroeg stadium is het vaak voldoende om het voer met een speciaal spoelsysteem te verwijderen en te zorgen dat de kies rust krijgt door de kiezenrij te balanceren en de druk te herverdelen. Meestal is bij een controle het gat hersteld, maar als er te lang is gewacht met het behandelen, kan er vaak niks meer aan gedaan worden. Op den duur kan de kies dan los gaan zitten en zal deze moeten worden verwijderd.
3. De volgende foto kan schokkende beelden tonen. Het gaat hier om haken op de kiezen. De haken zijn niet eens extreem groot, maar hebben toch een enorme impact op de mond van het paard. Je kunt de haken zien op linker twee ‘voor’-foto’s. Het goot om de bovenste kiezenrijen en dan de voorste kiezen, boven de bovenste pijlen. Deze haak komt als de mond sluit en de kiezen op elkaar komen in het tandvlees van de onderkaak terecht en brengt daar schade aan. Dat is op de beide ‘voor’-foto’s te zien als wondjes, onder de onderste pijlen. De haken zijn met de vijlen weggewerkt en het gebit is bijgewerkt. Dit is te zien op de twee ‘na’-foto’s. De wondjes zullen snel helen nu ze niet meer continu open kunnen worden gemaakt door de haken.
